‘De angst slaat me om het hart’ is een veel gebruikte uitdrukking als men in paniek geraakt.
Heb je regelmatig angstaanvallen, dan weet je vast dat dit een perfecte beschrijving is van hoe je je op dat moment voelt. Het is alsof de angst zich letterlijk in je hart nestelt.
Bij een angstaanval ervaar je heel intense emoties en ook fysiek kan een angstaanval heel uitputtend zijn.
Veel mensen weten niet wat te doen bij een angstaanval of hoe een angstaanval te stoppen. Toch is dit heel goed mogelijk!
Angstaanval stoppen? Leer hier praktische tips en advies over wat te doen als je worstelt met angstaanvallen.
Doel van deze blog: allereerst ga ik wat dieper in op hoe een angstaanval werkelijk voelt en welke symptomen je hierbij kunt ervaren. De meeste aandacht gaat uit naar wat je kunt doen bij een angstaanval en hoe je deze met behulp van mijn tips kunt stoppen.
Wat is een angstaanval?
Een angstaanval is een heel intense aanval van een allesoverheersende angst waarbij je het vermogen om rationeel te denken en te handelen helemaal kunt verliezen.
Zo’n angstaanval kan je plots overkomen, maar de angst kan ook sluimerend aanwezig zijn en op een bepaald ogenblik leiden tot een angstaanval.
Misschien kunnen de volgende voorbeelden je helpen om dit wat beter te begrijpen:
"Het bedrijf waar je zoon werkt belt je op met de mededeling dat hij een werkongeval heeft gehad en naar het ziekenhuis is gebracht. Je denkt meteen het ergste en een allesoverheersende paniek overvalt je. Je benen gaan trillen, het zweet breekt je uit en je geraakt in ademnood. "
Dit is een perfect voorbeeld van een plots opkomende angstaanval.
Als je lijdt aan een fobie, dan is de angst voor iets of voor bepaalde situaties bij jou zo extreem dat deze een angstaanval kan uitlokken.
Eigenlijk is deze angst bij jou altijd aanwezig en alleen al de gedachte aan een confrontatie met hetgeen waar je bang voor bent kan een angstaanval uitlokken.
Stel dat je een panische angst hebt voor liften en je een vergadering hebt op de dertiende verdieping van een kantoorgebouw. De gedachte aan het nemen van de lift kan jou zo’n extreme angst bezorgen dat je helemaal in paniek geraakt. Je krijgt hartkloppingen, begint te zweten en het wordt helemaal zwart voor je ogen.
Iedereen maakt angstige ogenblikken mee in het leven. Toch is er een heel groot verschil tussen gewoon bang zijn voor iets en een angstaanval krijgen.
Hoe voelt een angstaanval?
Bij een heel intense angstaanval ervaar je zo’n extreme angst dat je het gevoel krijgt dat je alle houvast verliest en dat de grond onder je voeten verdwijnt.
Een angstaanval kan zowel psychische als fysieke symptomen geven én psychologische gevolgen hebben.
Een van de typische kenmerken bij iemand die ooit een angstaanval heeft meegemaakt is dat men zo bang is om dit nog een keer te moeten doorstaan dat net deze angst een nieuwe angstaanval uitlokt.
Gelukkig zijn niet alle angstaanvallen even intens. Bij een angstaanval kun je heel overweldigende symptomen ervaren, maar deze kunnen net zo goed milder zijn.
Symptomen bij een angstaanval
Het verdedigingsmechanisme van het lichaam dateert al van in de oertijd.
De levensomstandigheden waren toen veel harder en men was aangewezen op reacties van het lichaam en intuïtie om te overleven.
Bij een angstaanval is het net dat verdedigingsmechanisme dat geactiveerd wordt.
Bij gevaar wordt men door de aanmaak van hormonen veel alerter en dit uit zich in de typische symptomen die men tijdens een angstaanval ervaart.
Hieronder de belangrijkste kenmerken van een angstaanval zodat jij actie kunt ondernemen als jij deze uiting van intense angst ervaart.
#1: Overmatig zweten
Een van de eerste symptomen van een angstaanval is vaak overmatig zweten. Als de angst opkomt is het net alsof het zweet je letterlijk uitbreekt.
#2: Hartkloppingen of versnelde hartslag
Ooit gehoord van het sympathische zenuwstelsel?
Dit zenuwstelsel zorgt ervoor dat organen kunnen werken en dat het lichaam zich staande kan houden in gevaarlijke situaties.
Door dit zenuwstelsel te extra te activeren wordt adrenaline aangemaakt en deze zorgt voor een versnelde hartslag en een verhoogde bloeddruk.
#3: Versnelde ademhaling
Ooit een versnelde ademhaling gehad? Ademnood, happend naar adem of hyperventileren?
Onder invloed van adrenaline wordt ook de ademhaling versneld. Als je ademhaling versnelt ga je vaak verkeerd ademen waardoor je het gevoel krijgt in ademnood te komen en zelfs kunt hyperventileren.
#4: Drukkend gevoel op de borst
De oorzaak van een drukkend gevoel op de borst kan een versnelde hartslag zijn, maar ook sneller of verkeerd ademen kan je dit gevoel bezorgen.
#5: Trillende ledematen
Trillen is een natuurlijke reactie van het lichaam om zich te ontladen van overtollige energie.
Tijdens een angstaanval krijgt het lichaam zo’n grote energie-opstoot dat het lichaam zich via dit trillen ontlaadt.
#6: Misselijkheid of diarree
Sommige mensen ervaren bij een angstaanval misselijkheid, maag- en/of buikpijn of zelfs plotse diarree.
#7: Duizeligheid – ijl gevoel in het hoofd - flauwvallen
Omdat je lichaam alle energie nodig heeft om het aankomende ‘gevaar’ lichamelijk het hoofd te bieden, gaat er minder zuurstof naar andere delen van het lichaam.
Hierdoor kun je een ijl gevoel in je hoofd ervaren, heel duizelig worden of zelfs flauwvallen.
#8: Verliezen zelfbeheersing – gevoel gek te worden
Soms kan een angstaanval zo’n extreme vorm aannemen dat je het gevoel krijgt dat je je zelfbeheersing verliest of dat je gek wordt.
Je kunt dan moeite krijgen om rationeel te denken of te handelen.
#9: Angst om dood te gaan
Vooral door de combinatie van verschillende symptomen kun je tijdens een angstaanval het gevoel krijgen dat je werkelijk dood zult gaan.
Angstaanvallen kunnen je hele leven bepalen. Sommige mensen leiden hierdoor al jaren geen normaal leven meer.
Toch hoeft het helemaal niet zo ver te komen want angstaanvallen kun je makkelijk zelf vermijden of voorkomen.
Wat te doen bij een angstaanval? 8 tips
Een angstaanval kan je op elk moment van de dag overvallen en heel intens zijn. Mijn 8 tips kunnen je helpen om een angstaanval te voorkomen of te stoppen.
Tip 1: probeer diep en rustig te ademen
Bij een angstaanval heb je het gevoel dat de angst je letterlijk de adem beneemt. Een eerste reactie is dan naar lucht happen.
Hierdoor ga je sneller en dieper ademhalen wat hyperventilatie kan veroorzaken.
De Nederlandse Hyperventilatie Stichting beschrijft heel duidelijk wat er tijdens een aanval van hyperventilatie precies gebeurt met je lichaam.
Hyperventilatie zorgt ervoor dat andere symptomen zoals bijvoorbeeld duizeligheid, zweten en de angst om flauw te vallen nog toenemen.
Om een angstaanval te voorkomen is het heel belangrijk dat je op de juiste manier ademt.
Voel je een angstaanval aankomen, probeer dan je ademhaling onder controle te houden door diep, rustig en vanuit de buik adem te halen.
Ademhalen vanuit de buik is trouwens de meest natuurlijke manier om adem te halen.
Tip 2: Probeer je te realiseren dat je alleen een angstaanval hebt
Een intense angstaanval kan aanvoelen alsof je werkelijk doodgaat: je krijgt het benauwd, je hart gaat sneller kloppen, je krijgt pijn in de hartstreek en je verliest alle gevoel voor de werkelijkheid. Door deze symptomen kan je het gevoel krijgen dat er lichamelijk iets misgaat.
In zijn boek ‘Physiologie des passions’ dat in 1878 werd gepubliceerd, beschreef de Franse antropoloog Charles Jean-Marie Letourneau al de symptomen die angst kan uitlokken.
Voel je een angstaanval opkomen probeer je dan heel bewust te realiseren dat dit niet meer dan een angstaanval is.
En dat de lichamelijke klachten die je ervaart het gevolg zijn van de angstaanval en helemaal geen ernstige lichamelijke oorzaak hebben.
Als je dit eenmaal goed beseft, dan kan een opkomend angstgevoel vrij snel afnemen.
Tip 3: doe je ogen dicht en ga rustig zitten
Angstaanvallen ontstaan meestal in bepaalde situaties waarbij heel wat prikkels op je afkomen.
Ervaar je deze prikkels als bedreigend, sluit je dan eventjes af van de situatie waarin je je op dat ogenblik bevindt. Dit doe je makkelijk door ergens rustig te gaan zitten en je ogen te sluiten.
Hoewel de prikkels aanwezig blijven zullen deze bij jou geen angst meer uitlokken waardoor je je angstaanval onder controle kunt houden en zelfs helemaal kunt voorkomen.
Tip 4: zoek een focus object
Bij een angstaanval werken de gedachten aan mogelijke symptomen een aanval net in de hand.
Stel je eens voor dat je een panische angst hebt om je op een feestje zo slecht te voelen dat je in het openbaar moet overgeven. Zo’n angst om plots te moeten overgeven heet trouwens emetofobie.
Je zit met vrienden gezellig een cocktail te drinken en plots overvalt je de gedachte dat deze wijn er misschien wel kan voor zorgen dat je moet overgeven. Het zweet breekt je uit, je handen beginnen te trillen en je voelt je maag oprispen.
Besef dan vooral dat deze ene cocktail er echt niet zal voor zorgen dat je moet overgeven en zoek iets anders waarop je je kunt focussen: de leuke muziek, de spannende verhalen van je vrienden, de knappe barman, enz.
Door je hierop te focussen zullen je gedachten zich verplaatsen en geen ruimte meer laten om aan een angstaanval te denken.
Tip 5: pas mindfulness technieken toe
Professor Jon Kabat-Zinn, oprichter van de Stress Reduction Clinic van het gezondheidscentrum van de universiteit van Massachusetts, omschrijft mindfulness als volgt: ‘het bewust aandacht geven aan het moment, zonder hierover te oordelen’.
In de jaren ’70 ontwikkelde hij zijn eigen methode – de Mindfulness Bases Stress Reduction (MBSR) – om mensen die te kampen hebben met stress, pijn en angst op een doeltreffende manier te helpen.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de MBSR-methode inderdaad effectief is bij het voorkomen van angststoornissen.
Als je mindfulness technieken toepast leer je dat negatieve gedachten van voorbijgaande aard zijn. Hoe beter je beseft dat angst zich vooral in je hoofd afspeelt, hoe makkelijker het zal zijn om met angstaanvallen om te gaan.
Tip 6: Realiseer dat je angstaanval puur een biologisch verschijnsel is
Angst zorgt ervoor dat je zintuigen op scherp staan.
Het is een verdedigingsmechanisme van het lichaam om het te beschermen tegen mogelijke gevaren.
Dit verdedigingsmechanisme is al sinds de oertijd aanwezig in het lichaam en dat is maar goed ook. Als de oermens geen angst had gekend, dan was de mensheid waarschijnlijk al duizenden jaren geleden uitgestorven.
De oermens werd geconfronteerd met heel wat gevaren: wilde dieren, extreme weersomstandigheden, stammen die elkaar aanvielen, enz...
Stel je maar eens voor dat een oermens rustig in zijn grot ligt te slapen, wakker wordt door een luid gegrom en plots oog in oog staat met een reusachtige beer.
Als hij geen angst had gekend, was het verdedigingsmechanisme van het lichaam niet in gang gebracht waardoor de mammoet hem ongetwijfeld had aangevallen.
Door het verdedigingsmechanisme van het lichaam kon de oermens deze situatie echter perfect aan: zijn hartslag versnelde, het bloed werd naar zijn spieren gepompt en hij ging sneller ademen.
Door de kracht die hierbij vrijkwam kon de oermens vluchten of aanvallen en zo zijn leven redden.
Bij een angstaanval is het net dit verdedigingsmechanisme dat in werking wordt gesteld, waardoor het lichaam zich beschermt tegen mogelijk gevaar.
Wat jij tijdens een angstaanval beschouwt als reëel gevaar, is echter helemaal niet gevaarlijk. Het zijn dan vooral jouw gedachten die bepaalde situaties of zaken als gevaarlijk definiëren.
Toch kunnen de symptomen zo extreem zijn dat je denkt dat je daadwerkelijk in gevaar verkeert. Als je hart plots heviger begint te kloppen, als je ademhaling versnelt en als je benen beginnen te trillen dan denk je misschien dat het einde in zicht is.
Als je er echter heel bewust bij stilstaat dat dit een biologisch verschijnsel is, dan kun je controle krijgen over deze symptomen en zo een angstaanval voorkomen.
Tip 7: visualiseer jezelf in een fijn, comfortabel en gelukkig moment
Voel je een angstaanval opkomen, visualiseer jezelf dan in een fijn en comfortabel moment dat je gelukkig maakt.
Denk helemaal niet meer aan de opkomende angstaanval, maar aan een moment waar je je goed bij voelt.
Stel je gerust voor dat je op een exotisch strand ligt terwijl de zonnestralen je huid verwarmen en het enige geluid het ruisen van de golven van de oceaan is.
Probeer je hierbij zo veel mogelijk op details te concentreren: hoe de golven langzaam de kustlijn bereiken en hoe deze weer in de immense oceaan verdwijnen, hoe je het zand tussen je tenen voelt en hoe de zon je huid verwarmt.
Kies een moment dat perfect bij je past en dat je een gevoel van rust geeft. Het exotische strand is natuurlijk maar een voorbeeld.
Misschien voel jij je rustiger in een groot bos waar stralen zon door de bomen schijnen, waar je de geur van aarde en mos opsnuift en waar de stilte alleen maar doorbroken wordt door je eigen ademhaling.
Door zo’n zalige gedachten zal je ongetwijfeld een angstaanval kunnen voorkomen.
