Durf je niet naar een buurtfeest te gaan omdat je bang bent dat alle ogen op jou gericht zullen zijn?
Slaat de schrik je meteen om het hart als iemand je in de supermarkt aanspreekt?
Weet je niet goed hoe je je moet gedragen op je eigen verjaardagsfeestje en vrees je voor het moment waarop iedereen ‘Lang zal ze leven’ gaat zingen?
Als je je onzeker voelt in bovenstaande situaties, besef dan vooral dat je niet de enige bent met dit probleem.
Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat meer dan 1 miljoen Nederlanders aan een vorm van sociale angst lijdt (1). Een sociale fobie komt zowel bij vrouwen als mannen voor.
Dan is de kans groot dat je aan een sociale angststoornis lijdt en kan dit artikel je helpen om hierin inzicht te krijgen en de angst te overwinnen.
Doel van deze blog: in dit artikel leer je hoe je een sociale angststoornis kunt herkennen en waarom het zo moeilijk is om deze te overwinnen. Er worden ook 5 oorzaken van sociale angststoornissen besproken zodat je je angstproblemen bij de bron kunt aanpakken.
Wat is een sociale angststoornis of een sociale fobie?
Heel wat mensen kijken er tegenop om voor een grote groep te praten. Zelfs ervaren sprekers of acteurs ervaren nog steeds wat stress net voor ze het podium op gaan.
Dat is helemaal niet erg want stress zorgt voor een hoge dosis adrenaline waardoor mensen net beter kunnen presteren. Een probleem wordt het pas als deze stress je angstig maakt.
Nog een groter probleem wordt het als je hierdoor beperkt wordt in je denken en doen en bepaalde situaties gaat vermijden. Als deze angst ook nog eens je sociale leven gaat bepalen dan spreken we over een sociale angststoornis.
Wat is angst en waar loopt het mis bij een sociale angststoornis?
Laten we eerst eens even nagaan wat angst precies is. Zo kunnen we sociale angststoornissen beter begrijpen.
Angst is een gezonde reactie op dreigend gevaar. Als je lichaam een vorm van angst ervaart gaat je hart harder kloppen, je ademhaling wordt sneller en de kracht in je spieren neemt toe. Je lichaam bereidt zich als het ware voor om in de verdediging te gaan.
Bij een sociale angststoornis is er echter helemaal geen sprake van reëel gevaar, maar toch brengt het lichaam zich in opperste staat van paraatheid om in de aanval te gaan.
En het is net daarom dat mensen met een sociale fobie in bepaalde situaties allerlei lichamelijk klachten krijgen zoals:
Iemand met een sociale fobie is ervan overtuigd dat een sociale situatie een gevaarlijke situatie is, terwijl dit eigenlijk helemaal niet zo is.
Deze angst komt vooral voort uit het feit dat deze persoon heel gevoelig is voor wat anderen van hem denken en bang is om te falen.
Mensen met een sociale fobie voelen zich heel onzeker over zichzelf.
Het vreemde is dat personen met een sociale angststoornis er zich heel goed van bewust zijn dat deze angst helemaal niet nodig is.
Maar toch slagen ze er niet in om deze te overwinnen.
De vicieuze cirkels van een sociale angststoornis
Een sociale angststoornis overwinnen is niet makkelijk. Als je een sociale angststoornis hebt, kom je vaak in situaties terecht die deze angst net in stand houden of zelfs nog erger maken.
Als je bijvoorbeeld merkt dat je in het bijzijn van anderen begint te zweten of te blozen, dan denk je meteen dat anderen dit ook zien. Hierdoor word je nog onzekerder waardoor de angst nog toeneemt.
Soms is deze angst zo groot dat deze zelfs tot paniekaanvallen kan leiden.
Als je te kampen hebt met een sociale angststoornis, dan raak je vaak in een sociaal isolement. Net omdat je je onzeker voelt in het gezelschap van anderen, mijd je steeds meer sociale situaties.
Enkel in je vertrouwde wereldje voel je je nog goed en je komt steeds minder buiten. Net hierdoor wordt je sociale angststoornis nog versterkt.
Hoe minder je wordt geconfronteerd met sociale situaties, hoe minder gewend je bent aan sociaal contact en hoe angstiger je wordt als je er echt niet onderuit kunt.
Mogelijke oorzaken van een sociale fobie
Net zoals bij veel psychische aandoeningen is het ontstaan van een sociale angststoornis niet zo makkelijk te bepalen.
Een sociale fobie kan heel wat oorzaken hebben. Ook het Centrum Gezondheid en Maatschappij van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ziet verschillende oorzaken van een sociale fobie.
Oorzaak 1: erfelijkheid
Hoewel er geen gen bestaat dat verantwoordelijk is voor sociale angststoornissen, merken we wel dat deze vaak bij meerdere leden van een familie voorkomen. In die zin is er dus inderdaad sprake van erfelijke gevoeligheid.
Neurowetenschapper Janna Marie Bas - Hoogendam, onderzoekster bij de Universiteit van Leiden, onderzocht de hersenstructuur van familieleden met sociale angststoornissen.
En wat bleek? Sociale angst heeft een invloed op de structuur van bepaalde hersengebieden en net deze structuur is erfelijk bepaald.
Als je ouders of andere leden van je familie een sociale angststoornis hebben, dan is de kans groot dat jij hier ook gevoelig aan bent.
Oorzaak 2: opvoeding
Ook de opvoeding speelt een grote rol bij het ontwikkelen van een sociale angststoornis. Kinderen die door hun ouders te veel beschermd werden hebben een grotere kans om op latere leeftijd een sociale angststoornis te ontwikkelen.
Als je als kind de kans niet kreeg om op een ongedwongen manier met andere kinderen om te gaan, kan je het als volwassene moeilijk krijgen met sociale situaties.
Als je ouders je bijvoorbeeld niet naar verjaardagsfeestjes lieten gaan omdat deze ‘te gevaarlijk’ konden zijn, dan heb je niet kunnen leren om je goed te voelen in sociale situaties.
Sommige ouders vinden bijvoorbeeld ook jeugdbewegingen te gevaarlijk terwijl je er net leert om je goed te voelen tussen anderen. Als kind of jongvolwassene beperkt worden in het aangaan en onderhouden van sociale contacten kan later leiden tot een sociale angststoornis.
Oorzaak 3: zelfvertrouwen
Een sociale fobie heeft ook veel te maken met zelfvertrouwen. Een van de kenmerken van een sociale angststoornis is immers dat je heel veel belang hecht aan wat anderen over je denken.
Je bent bang om de verkeerde dingen te doen of te zeggen en je vermijdt hierdoor sociale contacten. Werd je als kind niet of weinig aangemoedigd door je ouders of kreeg je veel kritiek over je heen?
Dan kun je hierdoor een laag zelfbeeld en een gebrek aan zelfvertrouwen hebben en net dit gebrek aan zelfvertrouwen kan een trigger zijn om een sociale angststoornis te ontwikkelen.
Oorzaak 4: imitatiegedrag
Kinderen imiteren vaak het gedrag van hun ouders. En ook op latere leeftijd kan dit nog steeds gevolgen hebben.
Stel: je ouders hielden helemaal niet van feestjes. Zelf gingen ze vrijwel nooit op stap en ze hadden weinig sociale contacten.
Als je dit van thuis uit hebt meegekregen, dan is de kans groot dat jij je ook helemaal niet interesseert in sociale bijeenkomsten. Dit kan er natuurlijk toe leiden dat je je onzeker gaat voelen in een groep mensen wat op zich dan weer een ja sociale fobie in de hand werkt.
Oorzaak 5: traumatische gebeurtenissen
Ook traumatische gebeurtenissen tijdens je kindertijd kunnen leiden tot sociale angststoornissen.
In het boek Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - hét handboek bij uitstek voor specialisten op het gebied van mentale gezondheidszorg - wordt trouwens verwezen naar traumatische ervaringen als oorzaak voor sociale angststoornissen.
Een traumatische gebeurtenis kan bijvoorbeeld het plotse verlies zijn van iemand die je heel dierbaar was. Dit kan gaan om een overlijden, maar ook bijvoorbeeld als je door een scheiding geen contact meer hebt met een van je familieleden.
Daarnaast kan ook seksueel misbruik leiden tot een sociale angststoornis. Een ander veel voorkomende oorzaak van sociale angststoornissen zijn pesterijen. Werd je als kind vaak gepest, dan kan ook dit de oorzaak zijn van een sociale fobie.
Sociale angststoornis versus verlegen zijn
Een sociale angststoornis is veel meer dan alleen maar verlegen zijn. Iedereen is op een gegeven ogenblik in het leven wel eens verlegen.
Misschien kun je niet goed omgaan met complimentjes en bloos je hier snel van. Of raak je in verlegenheid omwille van iets wat je gezegd of gedaan hebt zonder nadenken of misschien ben je verlegen als de man of de vrouw van je dromen je aanspreekt.
Tekenen van verlegenheid zijn even blozen, klamme handen of zelfs beginnen stotteren.
Als je lijdt aan een sociale fobie gaan deze symptomen gepaard met hartkloppingen, trillende handen of benen en een algemeen gevoel van paniek. Het kan zelfs zo erg zijn dat je omgeving er helemaal anders gaat uitzien en je de controle over jezelf verliest.
Hoewel verlegen mensen ook vaak sociale situaties mijden, gaat het bij een sociale fobie veel verder. Het is een allesoverheersende angst die als het ware je hele leven overneemt. Je kunt niet meer normaal functioneren en je bent angstig om het huis uit te komen.
Heel vaak komen mensen met een sociale fobie terecht in een depressie of krijgen ze te kampen met verslavingen of dwanggedrag.
