Hoogsensitief kind? 10 Kenmerken & Adviezen Voor Ouders

Zit je vaak met de handen in het haar als je kleintje de zoveelste driftbui krijgt?

Stelt je kind je soms moeilijke levensvragen?

Is je zoon het te vaak eens met zijn vriendjes en durft hij niet opkomen voor zijn eigen mening?

Trekt je dochter zich na schooltijd vaak terug op haar kamer?

Maak je vooral niet meteen grote zorgen. Waarschijnlijk is je kind gewoon hoogsensitief.

Vermoed je inderdaad dat je zoon of dochter hoogsensitief is, dan kunnen de 10 kenmerken en adviezen in dit artikel je helpen!

Wat is een hoogsensitief kind?

Hoogsensitieve personen voelen alles intenser aan en hebben meer tijd nodig om deze indrukken te verwerken.

Dat kun je lezen in dit uitgebreide artikel waarin ik beschrijf wat de belangrijkste 25 signalen zijn van hoogsensitief zijn.

Als volwassene is het vaak makkelijker om situaties waarbij je zintuigen extra geprikkeld worden te vermijden. Je gaat niet zo vaak naar feestjes, je vermijdt lawaaierige omgevingen en je trekt je terug als alles je wat te veel wordt.

Bij kinderen gaat dit niet zo makkelijk. Drukte van klasgenootjes kunnen zij bijvoorbeeld niet vermijden en ook op feestjes wordt vaak veel meer lawaai gemaakt dan hun lief is.

Omdat kinderen vaak zelf niet aanvoelen wanneer ze eventjes tot zichzelf moeten komen – of daar de kans niet toe krijgen – kan deze karaktereigenschap tot heel wat misverstanden leiden.

Daarom wordt van hoogsensitieve kinderen vaak gedacht dat ze aan een gedragsstoornis zoals autisme of ADHD lijden. Toch is dit helemaal niet zo. Hoogsensitiviteit is gewoon een karaktereigenschap.

Omdat hoogsensitiviteit geen aandoening of ziekte is, kan deze ook niet gediagnostiseerd worden. Dokter Michael Pluess, ontwikkelingspsycholoog aan de universiteit van Londen, heeft echter wel een schaal opgesteld.

De HSC scale brengt de omgevingsgevoeligheid van hoogsensitieve kinderen in kaart. Hij benadrukt wel dat deze schaal geen diagnose inhoudt van hoogsensitiviteit.

Denk vooral niet dat hoogsensitiviteit ‘behandeld’ moet worden. Het is immers helemaal geen stoornis of aandoening. Je kind is alleen gevoeliger voor bepaalde zaken.

Met sommige dingen heeft je kind het - net zoals niet-hoogsensitieve kinderen – soms moeilijk. Je hoogsensitieve kind beschikt echter ook over heel bijzondere en mooie kwaliteiten.

Besef vooral goed dat je kind bij de opvoeding een wat andere aanpak nodig heeft dan een niet-hoogsensitief kind. Als ouder is het vooral belangrijk om te weten hoe je hoogsensitieve kind precies in elkaar zit, waar het mee worstelt en waar het goed in is. En hierbij kan dit artikel je perfect helpen.

Bij hoogsensitieve kinderen komen indrukken veel sterker binnen. Typische voorbeelden van zo’n indrukken zijn geluiden, smaken, beelden, enz...

Hoogsensitieve kinderen hebben ook vaak een lage pijngrens en voelen stress of gespannenheid heel goed aan.

Ze denken diep na voor ze iets doen en ze zijn erg gewetensvol.

Sommige hoogsensitieve kinderen zijn vrij moeilijk in de omgang, veeleisend en hebben een eigen willetje. Andere hoogsensitieve kinderen zijn dan weer rustig en eerder introvert.

Wat alle hoogsensitieve kinderen wel gemeen hebben is dat ze heel gevoelig zijn voor alles wat er zich in hun omgeving afspeelt.

Nu je weet wat een hoogsensitief kind is, vraag je je misschien af of ook jouw kind hoogsensitief is en hoe je dit kunt herkennen.

Enkele kenmerken zijn heel typisch voor hoogsensitieve kinderen. In de volgende rubriek maak je er uitgebreid kennis mee.

Hoe weet je of een kind hoogsensitief is?

Wil je nagaan of je kind mogelijks hoogsensitief is, let dan vooral op volgende signalen.

#1 Gevoelig voor externe prikkels

Hoogsensitieve kinderen zijn heel gevoelig voor externe prikkels. Dit kunnen geluiden zijn, maar net zo goed beelden, smaken, geuren of algemene indrukken.

Kriebelende stoffen of kleren die niet lekker zitten kan je kind heel vervelend vinden. Misschien denk je als ouder dat je kind zich aanstelt als het een kledingstuk niet wil dragen.

Oordeel hierover niet te snel. Misschien is het aantrekken van een bepaald kledingstuk voor je hoogsensitieve kind wel echt een nachtmerrie.

Er zijn wel meer kinderen die bepaalde gerechten niet lekker vinden. Is je kind hoogsensitief dan gaat deze gewaarwording veel verder dan gewoon iets niet lekker vinden. Soms is de smaak echt veel te sterk.

Ook stemmingen voelt je kind heel sterk aan. Zo kan het meteen voelen of iemand verdrietig, blij of boos is. Hoogsensitieve kinderen hebben een heel sterk inlevingsvermogen en absorberen vaak de gevoelens van anderen.

Een vriendje dat huilt kan je hoogsensitieve kind intens verdrietig maken. Maar ook spanningen in het gezin kunnen je kind heel wat stress bezorgen.

Als al deze prikkels je kind te veel wordt, kan het bijzonder heftig reageren.

Sommige kinderen worden hier opstandig van, gaan zich humeurig gedragen en soms kunnen deze indrukken zelfs leiden tot heuse driftbuien. Andere hoogsensitieve kinderen worden net heel stil en gaan zich terugtrekken.

#2 Opmerkzaam en gevoelig voor veranderingen

Misschien heb je al gemerkt dat je kind het meteen ziet als je haar anders zit of als je iets nieuws aan hebt.

Hooggevoelige kinderen zijn heel opmerkzaam en hebben oog voor detail. Ook als je bijvoorbeeld afwijkt van een bepaalde routine, heeft je kind dit vrij snel door.

Eigenlijk houden hoogsensitieve kinderen niet van veranderingen en - hoe gek het ook mag klinken - ook niet van verrassingen. Misschien heb je zelf al gemerkt dat je kind het helemaal niet leuk vindt om ergens onverwacht heen te gaan.

Jij wilt zorgen voor een aangename verrassing, maar voor jouw kind betekenen veranderingen en verrassingen extra prikkels waar het niet zo goed kan mee omgaan.

#3 Nieuwsgierig, op hun leeftijd vooruit en zorgvuldig

Stelt je kind je soms behoorlijk moeilijke vragen voor zijn leeftijd?

Denkt je kind vaak na over diepgaande zaken? Doet je kind altijd heel erg zijn best op school? Omschrijven leerkrachten je kind als een voorbeeldige leerling?

Dit zijn zaken die erop kunnen wijzen dat je kind misschien inderdaad hoogsensitief is.

Als je hoogsensitieve kind je moeilijke vragen stelt, dan doet het dit niet alleen uit nieuwsgierigheid. Eigen aan hoogsensitieve kinderen is dat ze over alles heel diep nadenken.

Als ze iets geleerd hebben, dan willen ze daar meestal meteen het fijne van weten en verwachten ze ook een duidelijk antwoord. Veel hoogsensitieve kinderen zijn hierdoor dan ook op hun leeftijd vooruit.

Misschien heb je al gemerkt dat je kind taken heel nauwgezet uitvoert. Hoogsensitieve kinderen willen niemand teleurstellen en doen daarom altijd hun uiterste best.

Je kleuter probeert zo netjes mogelijk binnen de lijntjes te kleuren of heel perfectionistisch iets in elkaar knutselen. Een wat ouder hoogsensitief kind is meestal heel toegewijd in de klas.

#4 Voorzichtig, bedachtzaam en intuïtief

Hoogsensitieve kinderen denken goed na voor ze iets doen en zijn heel voorzichtig. Ze voelen intuïtief aan wat hen ligt of waar ze beter helemaal niet aan beginnen.

Vindt jouw kind het veel leuker om iets in elkaar te knutselen dan met zijn vriendjes in de tuin te ravotten? Heb je je zoon nog nooit betrapt op roekeloos gedrag met zijn fiets?

Zit je dochter liever in alle stilte te kleuren in plaats van dansjes te oefenen op luide muziek? De kans is groot dat je kind – nog onbewust – te veel prikkels wil vermijden.

#5 Snel overstuur of zich helemaal terugtrekken

Als hoogsensitieve kinderen veel prikkels te verwerken krijgen kunnen ze behoorlijk overstuur geraken. Ooit al eens meegemaakt dat je zoon of dochter een driftbuit krijgt in de supermarkt?

Misschien denk je meteen dat hij of zij extra aandacht of iets nieuws wil. Niets is minder waar. Het zijn net de geluiden, de visuele prikkels en de algemene indruk die je kind zo overstuur maken.

Alle prikkels creëren letterlijk chaos in het hoofd van je kind waardoor het zijn emoties naar buiten richt. Het gevolg hiervan is dat je kind soms impulsief en heftig reageert.

Toch reageren niet alle hoogsensitieve kinderen impulsief als er te veel indrukken bij hen binnenkomen.

#6 Een levendige fantasie en creatief

Hoogsensitieve kinderen houden van mooie dingen. Hierdoor creëert je kind soms zijn eigen prachtige fantasiewereld. Omdat je kind ook dieper nadenkt, kan het helemaal opgaan in deze fantasiewereld.

Ook creativiteit is eigen aan hoogsensitieve kinderen. Net omwille van hun levendige fantasie maken ze vaak prachtige kunstwerkjes.

Hoogsensitieve kinderen beleven de wereld om zich heen heel intens. Om alle indrukken te verwerken hebben ze rust nodig.

Toch komen hoogsensitieve kinderen vaak moeilijk tot rust en slapen ze heel moeilijk in. Ze kunnen ook problemen hebben met doorslapen.

Hoogsensitief kind en slapen

De hele dag door doet je kind heel wat indrukken op. Volwassen hoogsensitieve personen kunnen deze indrukken beter verwerken dan hoogsensitieve kinderen.

Volwassenen zonderen zich even af van de buitenwereld en komen zo weer tot zichzelf. Ze weten dat ze dit nodig hebben om er weer tegenaan te kunnen en doen dat ook heel bewust.

Bij kinderen ligt dit anders. Als je kind moet slapen, begrijpt het de betekenis van rust niet. Het begrijpt niet dat rusten of slapen ook meteen betekent dat het zich kan ontdoen van alle indrukken van de voorbije dag.

Hoogsensitieve kinderen nemen hun indrukken mee naar bed en kunnen hier nog lang mee bezig zijn.

Een andere reden waarom je hoogsensitieve kind vaak slecht slaapt is omdat het ook in zijn kamer te veel indrukken binnenkrijgt.

Een rommelige kamer, het geluid van de tv die beneden op staat, straatgeluiden, lichtflitsen van voorbijrijdende auto's... het zijn allemaal dingen die je hoogsensitieve kind uit zijn slaap kunnen houden.

Slaapt je kind ‘s nachts niet goed, dan is het overdag vermoeid. Dit brengt dan weer extra prikkelbaarheid met zich mee.

Zo komt je kind in een vicieuze cirkel terecht en dit kan een behoorlijk negatieve invloed hebben op het gedrag en de levenskwaliteit van je kind.

Niet-hoogsensitieve kinderen opvoeden is moeilijk, maar hoogsensitieve kinderen naar volwassenheid leiden kan soms een echte uitdaging zijn.

Als ouder van een hoogsensitief kind heb je dan ook een bijzondere taak. Je moet een balans proberen te vinden tussen begrip en controle uitoefenen.

Eerst en vooral is het belangrijk dat je begrijpt waarmee je hoogsensitieve kind het precies moeilijk heeft.

Elk kind is anders en hét hoogsensitieve kind bestaat dan ook niet. Net zomin bestaat de ideale manier om een hoogsensitief kind op te voeden.

Belangrijk is dat je zowel met de noden als de kwaliteiten van je kind rekening houdt. Alleen zo kun je een balans vinden tussen het tegemoetkomen aan de individualiteit van je kind en de eisen van onze hedendaagse maatschappij.

Zoals ik eerder al schreef bestaat dé manier om een hoogsensitief kind op te voeden niet. Wel kan ik je enkele tips geven om je hoogsensitieve kind zo goed mogelijk te helpen en te leiden op het pad naar volwassenheid.

Benieuwd naar deze tips? Lees dan aandachtig verder.

Omgaan met hoogsensitief kind? 6 tips voor ouders

Tip 1: Houd in de gaten wanneer je kind een meltdown krijgt

Ben je onbekend met de term meltdown? Ik leg deze graag even voor je uit.

Als ouder herken je het vast wel: leerkrachten op school vinden jouw kind een voorbeeldige leerling. Hij of zij behaalt goede cijfers, is sociaal, luistert goed en doet meteen wat van hem of haar wordt gevraagd.

Zodra je kind echter thuiskomt dient de eerste driftbui zich al aan. Je kind zeurt, wordt humeurig en begint te schreeuwen of te huilen als je het iets vraagt. Dit is wat men in de kinderpsychologie een meltdown noemt.

Volgens dokter Stacey Haynes, psychologe en CEO van het psychologisch centrum Little Hands Family Services, is het vrij natuurlijk voor kinderen dat als ze thuiskomen hun emotionele, mentale en fysieke energie laten gaan. Kinderen moeten tenslotte op school heel wat zelfbeheersing tonen.

Zo’n meltdown komt dus helemaal niet alleen bij hoogsensitieve kinderen voor. Als ouder is het wel belangrijk dat je begrijpt wat zo’n meltdown triggert bij jouw hoogsensitieve kind.

Gebeurt dit vaker na een gewone schooldag of net vaker als je kind een toets heeft gehad? Krijgt je kind ook een meltdown na een halve dag school? Zijn het vooral bepaalde vakken op school die zo’n meltdown veroorzaken?

Toon vooral begrip voor deze emoties en laat je kind tijdens deze meltdown zijn emoties uiten.

Geef je kind de mogelijkheid om te praten over wat het zo overstuur heeft gemaakt. Wil je kind hier (nog) niet over praten, dan is dit ook oké.

Als je begrip toont, dan zal je kind dit vroeg of laat toch vertellen. Zo kun je stap voor stap samen werken aan het verwerken van alle overtollige prikkels. een HSP coach kan je hier ook in ondersteunen. 

Tip 2: Zorg voor rust en downtime

Hoogsensitieve kinderen kunnen door allerlei zaken over-gestimuleerd worden: felle lichten, geluiden, chaotische omgevingen, andere kinderen, enz...

Is je kind hoogsensitief dan is het heel belangrijk om bepaalde activiteiten te beperken. Verjaardagsfeestjes of bij vriendjes gaan spelen is voor je kind natuurlijk heel leuk. En dat hoef je ook niet te weigeren.

Probeer echter wel andere activiteiten te beperken als je kind een drukke dag heeft gehad. Laat je kind na zo’n dag de voetbaltraining of de balletles gerust eens overslaan.

Zorg er ook voor dat je kind thuis voldoende rust en downtime krijgt.

Als het rustig is in huis dan is dit al een omgeving minder die je kind prikkelt.

Een prima idee is bijvoorbeeld een ‘rusthoekje’ creëren bij jou thuis waar je kind zich in stilte – of met een noise cancelling koptelefoon – kan terugtrekken.

Met enkele kleur- en/of prentenboekjes of een puzzel kan je kind daar tot rust komen. Zo hoeft het zich niet altijd in zijn kamer terug te trekken om rust te vinden.

In een rustige omgeving kunnen hoogsensitieve kinderen de prikkels van de afgelopen dag beter verwerken.

Tip 3: Leer je kind zijn gevoelens te verwoorden

Probeer eens precies te verwoorden hoe jij je op dit ogenblik voelt. Niet makkelijk hé? Wel, voor kinderen is het benoemen van emoties en gevoelens nóg moeilijker.

Als je kind zich niet goed voelt, dan heeft het geen andere mogelijkheid dan dit door zijn acties duidelijk te maken.

Is het overstuur, dan gaat je kind schreeuwen. Heeft het pijn, dan zal het huilen. Weet het niet precies wat het voelt, dan volgt meestal een driftbui.

Als ouder interpreteer je deze lichaamstaal vaak helemaal verkeerd. Huilen betekent niet altijd dat je kind pijn heeft. Je kind kan ook huilen uit machteloosheid omdat het niet kan uitleggen hoe het zich precies voelt.

Jij kunt je kind helpen om zijn gevoelens te herkennen en te verwoorden. Probeer je kind hierbij niet te vertellen wat het moet voelen, maar wat het mag voelen.

Dus in plaats van te zeggen: “Je moet niet verdrietig zijn.” is het beter duidelijk te maken hoe je denkt dat het zich voelt. Zeg iets als: “Het is best oké als je je verdrietig voelt.”

Zo kan je kind beter met jou communiceren en vice versa. Hoe beter jullie elkaar begrijpen, hoe makkelijker het zal zijn om je hoogsensitieve kind op te voeden.

Deze tip, net zoals de volgende trouwens, is gebaseerd op de studie van de Amerikaanse onderzoeker John Gottman. Zijn onderzoek wees uit dat kinderen die door hun ouders emotioneel gesteund worden veel sterker in het leven staan.

Zelf spreekt hij van ‘emotional coaching’. Deze methode bestaat uit 5 technieken waarbij ouders hun kinderen kunnen helpen om hun emotionele intelligentie te verhogen.

Je kind zijn gevoelens leren verwoorden is hier een techniek van. De volgende tip is een van de andere 5 technieken.

Tip 4: Leer je kind probleemoplossend denken

Je hoogsensitieve kind voelt zich vaak overweldigd door situaties en indrukken. Dat is een eerste probleem.

Het tweede probleem is dat het helemaal niet weet hoe het in deze omstandigheden moet reageren.

Daarom is het belangrijk dat je kind weet dat er oplossingen bestaan. Als ouder is het jouw taak om je kind te leren zoeken naar oplossingen.

Voor je kind is het heel belangrijk om zijn problemen op de juiste manier aan te pakken. Leer je kind dan ook hoe het dat het beste kan doen. Als je kind beseft dat het ook met moeilijke situaties kan omgaan, zal het meer zelfvertrouwen krijgen.

Tip 5: Help je kind te aanvaarden wie het is

Hoogsensitiviteit is niet alleen een theoretische karaktereigenschap.

Eerder zei ik al dat het zenuwstelsel van hoogsensitieve kinderen veel gevoeliger is dan dat van niet-hoogsensitieve kinderen.

Voor je hoogsensitieve kind is het belangrijk om te aanvaarden dat het nu eenmaal een beetje anders reageert dan andere kinderen. Jij als ouder kan je kind daar perfect bij helpen.

Veel hoogsensitieve kinderen schamen zich om wie ze zijn. Ze zijn bijzonder kwetsbaar en gevoelig voor kritiek. Als je kind te horen krijgt dat zijn gevoelens onzin zijn of dat hij gewoon te gevoelig is, dan zal zijn zelfvertrouwen een flinke knauw krijgen.

Hierdoor zal het zich nog meer schamen. Zelfs als je het niet altijd eens bent met het gedrag van je kind, zorg er toch voor dat je kind snapt dat je dit begrijpt.

Is je kind bijvoorbeeld helemaal overstuur omdat het – perfectionistisch zoals het is – geen goede cijfers heeft behaald op een toets, probeer dan aan te halen dat je best wel weet dat het zijn best heeft gedaan.

En dat het heus niet overstuur moet zijn omdat de toets deze keer wat minder goed ging.

Maak je kind duidelijk dat de manier waarop het soms reageert deel uitmaakt van wie het precies is en dat zijn bijzondere eigenschappen zijn wereld verrijken.

Je helpt je kind het best door waardering te tonen voor zijn gevoeligheid, door het te helpen wanneer nodig en door er te zijn als het steun zoekt.

Tip 6: Bied structuur en zet je kind niet onder tijdsdruk

Een vaste routine en structuur is belangrijk om zo weinig mogelijk prikkels binnen te krijgen. Hou je zoveel mogelijk aan een vaste dag- en zelfs weekindeling en zorg dat deze voor je kind duidelijk is.

Ook voor tijdsdruk is je hoogsensitieve kind gevoelig. Je kind kan heel humeurig worden als alles snel moet gebeuren. Met een vaste routine kun je ook deze tijdsdruk verminderen.

Wek je kind altijd op een vast uur en volg vaste stappen: tandenpoetsen, douchen, ontbijt, nog wat tijd om tot zichzelf te komen en dan naar school.

Zorg ervoor dat het geen hectische boel wordt als je kind naar school moet. Als de dag al hectisch begint, zorgt dat alleen maar voor meer stress.

Tot slot

Ieder kind is anders en dat geldt ook voor hoogsensitieve kinderen.

Beschouw deze tips dan ook als een algemene leidraad om met je kind om te gaan.

Merk je dat een bepaalde tip bij jouw kind helemaal niet werkt, volg dan gerust je buikgevoel. Jij ken je kind immers het beste.